Wat ruist er in het struikgewas (Teken)
Wie in de bossen, graslanden of duinen wandelt, loopt kans op een tekenbeet. Aangezien deze spinachtige een gevaarlijke ziekte (ziekte van Lyme) kan overbrengen, is het belangrijk om de teek snel te verwijderen.
Een tekenbeet is een kleine huidwonde veroorzaakt door een teek. Een teek is een heel kleine spinachtige parasiet die leeft in bossen, graslanden, struiken en duinen. Om zich voort te planten, heeft een teek bloed nodig. Een teek kan niet springen of vliegen, hij wacht op planten of gras. Als een dier of een mens voorbijkomt, laat de teek zich vallen en hecht zich met de monddelen vast aan de huid van zijn slachtoffer. Daarna zuigt hij zich gedurende meerdere uren tot dagen vol met bloed. Teken kunnen verschillende ziektes overbrengen. Eén ervan is de ziekte van Lyme. Hoe langer de teek op de huid blijft zitten, hoe groter het infectierisico. Daarom moet een teek zo snel mogelijk worden verwijderd, liefst binnen de 24 uur.
Een tekenbeet is niet pijnlijk en wordt vaak niet opgemerkt in het begin. Na enkele uren kan de beet beginnen jeuken. Volgezogen met bloed is een teek ongeveer even groot als een erwt en kan je hem gemakkelijk zien. Bij mensen zit een teek bij voorkeur op het hoofd, de nek, de oksels, de knieholten, de liesstreek en de enkels. In principe kan een teek voorkomen op iedere plaats van het lichaam.
Verwijder de teek zo snel mogelijk!
Gebruik een speciale tekentang of een fijn pincet. Verwijder de teek niet met je vingers en duim.
- Neem de teek vast met een tekentang of met een fijn pincet, zo kort mogelijk bij de huid van het slachtoffer. Knijp niet op het lichaam van de teek. Verwijder de teek met een rechte beweging. Probeer de teek in zijn geheel te verwijderen en geen delen in de huid achter te laten. Resten van de monddelen kunnen immers aanhoudende jeuk en infectie veroorzaken.
- Gebruik geen alcohol, ontsmettingsmiddel of andere producten om de teek te verdoven. Bewerk de teek evenmin met een brandende sigaret of lucifer. Dit verhoogt immers de kans op infectie.
- Noteer de plaats op het lichaam waar en de datum waarop de teek gebeten heeft.
- Adviseer het slachtoffer om een arts te raadplegen als er in de eerste weken na de beet een abnormale huidverandering optreedt.
Wanneer moet ik naar de huisarts?
Pas als u een rode ring of vlek op uw huid heeft gevonden en die ring of vlek in enkele dagen groter wordt dan 5 centimeter in diameter, moet u naar de huisarts. Ga ook naar de huisarts als u na een beet de genoemde griepachtige verschijnselen krijgt, en bij heftige pijn aan een arm of been, dubbelzien, krachtsverlies in uw armen en/of benen, pijnlijke, gezwollen gewrichten, een neiging tot flauwvallen of last van verlamming van uw gezichtsspieren.
Volgende symptomen zijn merkbaar :
- 3 dagen tot 3 weken na de tekenbeet (eerste stadium):
- rode ring die zich uitbreidt op de plaats van de beet
- in het midden een blekere vlek
- ook huidletsels elders op het lichaam
- weken tot maanden na de tekenbeet (tweede stadium):
- griepachtige symptomen
- ernstige vermoeidheid
- hersenvliesontsteking
- aangezichtsverlamming
- gewrichts- en spierpijnen
- hartklachten
- maanden tot jaren na de tekenbeet (derde stadium):
- chronische gewrichtsaandoeningen
- chronische zenuwsymptomen
- chronische huidaandoeningen
- De symptomen van de ziekte van Lyme evolueren in de tijd.
Wanneer deze symptomen optreden, moet je altijd een arts raadplegen. De ziekte van Lyme is in elk stadium behandelbaar.
Hoe voorkom ik tekenbeten?
Door contact met struikgewas, bladerlagen en schaduwrijk gras te vermijden, wordt de kans op een tekenbeet kleiner. Blijf bij wandelingen op de paden en bedek uw lichaam zoveel mogelijk. Draag als het kan dichte schoenen, lange mouwen en een lange broek met de pijpen in uw sokken gestopt. Dat is geen garantie dat u geen tekenbeet oploopt, maar maakt de kans wel kleiner. Wilt u goed beschermd het groen in, smeer dan uw huid in met een insectenwerend middel waarin minimaal een percentage van 30% van de stof diethyltoluamide (DEET) zit. DEET helpt teken op afstand te houden. Het middel is te koop bij drogisten en apotheken. Voor niet zwangere volwassenen mag er maximaal 50% DEET in het middel zitten, voor kinderen onder de 2 jaar en zwangere vrouwen maximaal 30%. Lees de aanwijzingen op de verpakking. Sommige mensen krijgen huidproblemen van DEET. Om huidproblemen te voorkomen kan DEET aangebracht worden op schoenen, sokken en het onderste deel van de broekspijpen. Dat voorkomt dat teken langs de benen omhoog klimmen.
Het belangrijkste advies is om nadat u in het groen bent geweest uw huid en kleding goed te controleren. Kijk vooral op warme plekjes, zoals liezen, bilspleet en oksels, en de randen van uw ondergoed. Gebruik zo nodig een spiegel. Was kleding waarin een teek is vastgebeten en laat het wasgoed goed drogen, bijvoorbeeld in de wasdroger (minimaal 30 minuten op 60ºC). Let er ook op dat uw huisdier teken opgepikt kan hebben, die makkelijk op u of uw kind terecht kunnen komen.
Zijn kinderen extra kwetsbaar?
Kinderen spelen vaak in het groen en gaan bij wandelingen gemakkelijk van de paden af. Daardoor lopen ze een grotere kans op een tekenbeet. Bovendien leven teken meestal maximaal op zo’n anderhalve meter hoogte. Ze kunnen daardoor makkelijker op het kind terechtkomen. Het dragen van een shirt met lange mouwen en een lange broek waarvan de pijpen in de sokken zijn gestopt maakt dat risico kleiner. Gaan ze op stap in een gebied met veel teken, dan is insmeren van huid en sokken met een insectenwerend middel met (minimaal 30%) DEET verstandig. Dat is bij drogisten en apotheken te koop. Voor kinderen onder de 2 jaar mag het middel maximaal 30% DEET bevatten. Lees de aanwijzingen op de verpakking. Bedekkende kleding geeft nooit volledige bescherming. Het belangrijkste is om kinderen steeds goed op teken te controleren als ze in het groen hebben gespeeld.
Wat is de ziekte van Lyme?
De ziekte van Lyme is een infectieziekte die door de Lymebacterie wordt veroorzaakt. Uitsluitend door een tekenbeet kan die bacterie in het lichaam terechtkomen. Na 3 dagen tot 2 maanden, gemiddeld 16 dagen, kan er een rode ring of (soms blauwachtige) vlek op de huid ontstaan rond de plaats van de tekenbeet. Dat gebeurt echter niet altijd: ook zonder het verschijnen van de rode ring of vlek kunt u de ziekte van Lyme krijgen. Een ander verschijnsel is een grieperig gevoel met bijvoorbeeld koorts, hoofdpijn en gewrichtspijn. In een later stadium van de ziekte is er kans op verlamming van gezichtsspieren, heftige pijn aan een arm of been, dubbelzien, krachtsverlies in armen en/of benen, pijnlijke of gezwollen gewrichten, een neiging tot flauwvallen en hartklachten. Met antibiotica is de ziekte van Lyme meestal goed te behandelen. Hoe eerder u erbij bent, hoe beter en sneller er behandeld kan worden.
Hoe groot is de kans op besmetting met de ziekte van Lyme na een tekenbeet?
We weten niet precies hoe groot de kans is op besmetting na een tekenbeet. Als de teek zo snel mogelijk, in ieder geval binnen 24 uur na de beet wordt verwijderd, is de kans op besmetting klein, namelijk 1 à 2%. Hoe langer u wacht met het verwijderen van de teek, hoe groter de kans op besmetting. Mensen kunnen elkaar niet besmetten en je kunt ook niet besmet raken door het verwijderen van teken bij een dier.
Maakt het verschil of de teek veel of weinig bloed heeft gezogen?
Een teek die veel bloed heeft gezogen, heeft langer vastgezeten dan een teek die geen bloed heeft gezogen. En hoe langer een besmette teek in de huid vastzit, hoe groter de kans is dat hij de Lymebacterie overbrengt. Na 72 uur wordt de kans dat een besmette teek door zijn beet de besmetting overbrengt, op bijna 100% geschat. Overigens leidt besmetting niet altijd daadwerkelijk tot de ziekte.
Kun je de ziekte van Lyme hebben zonder dat je een rode ring hebt gezien?
Ja. Van de mensen bij wie is aangetoond dat ze de ziekte van Lyme hebben, heeft een deel geen rode ring gezien.
Wat betekent een klein rood plekje op mijn huid?
Na een tekenbeet verschijnt er vaak een rood plekje op de huid. Dat is een normale huidirritatie door de tekenbeet. Wordt dat plekje niet groter en verdwijnt het binnen enkele dagen weer, dan is de kans dat het plekje een symptoom is van de ziekte van Lyme, zeer klein. Wordt de plek groter dan 5 centimeter in diameter, gan dan naar de huisarts.
Kan ik meteen na de tekenbeet bloedonderzoek laten doen?
Dat heeft geen zin. Als iemand besmet is door een tekenbeet, is dat pas na 6 tot 8 weken in het bloed te zien. Als het bloed voor die tijd wordt onderzocht kan er een verkeerde uitslag uitkomen.
Hoe wordt de ziekte van Lyme behandeld?
Als de beet binnen 3 tot 4 maanden met antibiotica behandeld wordt, is de ziekte meestal goed te genezen. Ontstane schade aan de gewrichten en het zenuwstelsel herstelt niet altijd volledig.
Hoe wordt de ziekte van Lyme behandeld als ze in een later stadium ontdekt wordt?
Ook in een later stadium zal de arts met antibiotica behandelen. Volledig herstel is in dit stadium soms niet meer mogelijk.